Page 30 - Savunma_2022

TSK’nın yurt içi siparişlerinin azalmasına bağlı olarak askeri fabrikalar verimliliklerini yitirerek milli bütçe
üzerinde yük oluşturmuştur. Tüm bu sebeplerle askeri fabrikalar, 1950 yılında kamu iktisadi devlet
teşekkülü şeklinde kurulan Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK) Genel Müdürlüğü bünyesine
alınmıştır. Örneğin, THK-5A hafif nakliye uçağı üretimi gerçekleştirerek, söz konusu uçağın ambülans
versiyonunu Danimarka’ya ihraç eden Türk Hava Kurumu (THK) uçak fabrikası MKEK’ye devredilmiş,
ancak söz konusu fabrika 1968 yılında tekstil fabrikasına dönüştürülmüştür.

ABD tarafından sağlanan askeri yardımların savunma sanayiinin gelişimi ve ekonomi üzerinde yaratmış
olduğu bu olumsuzlukların yanı sıra Truman Doktrini kapsamında ABD ile imzalanan anlaşmada yer alan
askeri yardım kapsamında sağlanan malzemelerin amaçlarının dışında kullanılamayacağı yönündeki
hüküm 17 yıl sonra Kıbrıs bunalımında Türkiye karşısına büyük bir engel olarak çıkmıştır.
TSK’nın ihtiyaç duyduğu silah, araç ve gereçlerin geliştirilmesi çabaları, Milli Savunma Bakanlığı (MSB)
bünyesinde 1954 yılında kurulan Ar-Ge Daire Başkanlığı ile birlikte gündemde tutulmuş, İkinci Beş Yıllık
Kalkınma Planı (1968-1972) nda Diğer harcamalar içinde Milli savunma harcamaların hızla artan bir
nitelik gösterdiğine vurgu yapılmış ve milli savunma altyapı yatırımları ilk kez gündeme getirilmiş, 1970
yılında MSB Teknik Hizmetler Dairesi Başkanlığı’nın kurulması ile de savunma sanayisinin geliştirilmesi
çabaları yeniden hız kazanmıştır. Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973-1977) nda milli savunma
hizmetlerinin gerektirdiği araç ve gereçlerin yeterli ölçülerde sağlanması ile millî sanayileşme çabaları
arasında sistemli bir bağlantı kurulacağı belirtilerek, milli savunma alanında sanayileşmenin önemi ilk
kez vurgulanmıştır.
1974-1985

1974 Kıbrıs bunalımı sırasında, müttefik ülkelerden alınan savunma teçhizatının Türkiye’nin ulusal çıkarları
doğrultusunda kullanılması ihtiyacı doğmuş; ancak başta ABD olmak üzere, bazı müttefik ülkelerce
çıkarılan engeller sebebiyle savunma ihtiyaçlarının karşılanmasında diğer ülkelere mutlak bağımlı
hale gelinmesinin sakıncaları kuşkuya yer bırakmayacak şekilde gözler önüne serilmiştir. Bu durum,
Türkiye’de modern bir savunma sanayii altyapısının oluşturulmasına yönelik politikaların temelini teşkil
etmiştir. Federal Almanya’dan alınan lisanslar ile MKEK’de gerçekleştirilen G-3 ve MG-3 tüfek üretimi
izlenen bu politikanın somut örnekleridir.

Kıbrıs Barış Harekâtı sonrasında uygulanan ambargoya gösterilen ulusal tepki sonucu Kara, Hava
ve Deniz Kuvvetleri Güçlendirme Vakıfları kurulmuştur. Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Güçlendirme
Vakıfları tarafından yürütülen çalışmalar ile bazı temel sahalarda; ASELSAN, HAVELSAN, ASPİLSAN
gibi devlet sermayesine dayalı yatırımlar gerçekleştirilmiştir. 1974-1983 arası süreçte kurulan şirketler
arasında HEMA Dişli Sanayii ve Ticaret A.Ş., Asil Çelik Sanayi ve Ticaret A.Ş., Barış Elektrik Endüstrisi
A.Ş., İşbir Elektrik Sanayi A.Ş., ASMAŞ ve Yüksek Teknoloji A.Ş de yer almaktadır.

30 2023'E 1 KALA: SÜRDÜRÜLEBİLİR SAVUNMA VE HAVACILIK SANAYİİ