Page 59 - Cumhuriyet 100 Yaşında

Böylece üretimde artış sağlandı. Sanayi Teşvik
Kanunukapsamında ücretsiz arazi tahsisi, belirli Türkiye’nin sanayileşmesi ve şehirleşmesi ile
ruhsat, harç ve vergilerden muaf olma, devlet enerjiye olan ihtiyacında da artış meydana geldi.
tarafından prim desteği, belirli durumlarda gümrük Bu gereksinim üzerine hükümet tarafından
vergisinden muaf olma, Türk vatandaşlarına birtakım çalışmalar yapıldı. Bu doğrultuda,
ayrıcalık tanınması, vb. uygulamalar ile yerli ülkede enerji kaynaklarını araştırarak elektrik
sermaye teşvik edilerek milli bir ekonomi enerjisine uygun alanları belirlemek, fabrikalar,
amaçlandı. madenlere, demiryolları ve çiftçilere gerekli
olan elektrik enerjisini en ekonomik şekilde
1923’ten 1932’ye kadar ağırlıklı olarak izlenen temin edecek etütleri ve hesaplamaları yapmak,
liberal ekonomi politikası ile özel müteşebbislere sanayi programlarında yer alan elektrik işlerinin
destek sağlansa da sermaye kullanmadaki çalışmalarını hazırlamak, elektrik işleri üzerine
tecrübesizlik, kalifiye personel yetersizliği, bilgi kalifiye eleman yetiştirmek, elektrik santrallerinin
eksikliği ve dünyada yaşanan ekonomik sıkıntılar, maliyet, satış hesaplamalarını ve verimini arttırmak
Büyük Ekonomik Buhran gibi nedenlerden dolayı, için araştırmalar yapmak gibi işleri yerine getirmek
sanayileşmede istenilen sonuçlara ulaşılamadı. üzere 14 Haziran 1935’te kabul edilen 2819 Sayılı
Devlet, “Devletçilik” politikasını benimseyerek “Elektrik İşleri Etüt Dairesi Teşkiline Dair Kanun”
iktisadî hayatı düzenleyen birtakım önlemler ile Elektrik İşleri Etüt Dairesi kuruldu. Termik
alındı ve ihtiyaca yönelik kamu işletmeleri santrallerle başlayan bu süreç, Linyit İşletmeleri ve
açıldı. Akabinde Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı petrol ile devam etti.
oluşturuldu.
Kısaca ülkemiz ekonomik ve politik olarak bu şartlar
Planın amacı Türkiye’nin kendine yeter bir ülke altındayken dahi Mustafa Kemal Atatürk ve silah
haline gelmesini sağlamaktı. Plan kapsamında, arkadaşları sayesinde Türkiye Cumhuriyeti’nin hem
dokuma, madencilik (demir-çelik, bakır ve kükürt), ekonomik hem siyasal hem de eğitim konularında
kâğıt-karton, kimya-seramik (cam, çimento) olmak kalkınabilmişti.
üzere beş temel alanda 23 fabrika kurulması
hedeflendi. Plan başarılı oldu ve 1929’da yüzde O günden bugüne dünya ülkelerinin çoğunda enerji
9,6 olan sanayi sektörünün GSMH içindeki payı talebinin karşılanması, ısınma ve diğer ihtiyaçlarda
1939’da yüzde 18’e yükseldi. Birinci Beş Yıllık petrole ve diğer fosil kaynaklara bağlı bir politika
Kalkın Planı’nda sağlanan başarıya istinaden İkinci izlendi. Petrole olan bağımlılık maalesef ki pek
Beş Yıllık Kalkınma Planı çalışmalarına 1936’da çok ülke açısından içinden çıkılamaz bir durumu
başlandı. beraberinde getirerek, sömürgecilik faaliyetinin
farklı isimlerle icra edilmesine, ülkelerin dış
Ara ve yatırım mallarının üretimine önem verildi. borçlarının çoğalmasına ve halkın yoksullaşmasına
“Liberal ve karma ekonomi politikaları ile Birinci neden oldu. Uzun yıllar sonra dünyada yenilenebilir
Beş Yıllık Kalkınma Politikasının uygulandığı enerji trendinin yükselmesi, Türkiye’de MTA
dönemlerde, ülkenin temel ihtiyaç maddeleri tarafından yapılan fizibilite çalışmaları ve akabinde
olan ve “üç beyaz” adı verilen un, şeker ve sahaların özel sektöre tahsisi ile jeotermal enerji
pamuk ihtiyacını karşılayacak sanayi tesisleri santralleri kurulmaya başlandı.
inşa edilirken, İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı’nın
uygulandığı 1938-1942 yılları arasında ise ana Jeotermal kaynaklardan faydalanma M.Ö. ki
hedef olarak “üç siyah” adı verilen kömür, demir tarihlere kadar uzansa da bu kullanım şekli, banyo
ve petrol tesislerinin kurulması amaçlandı”. ve yemek ısıtma ile sınırlı kalmıştı.
İkinci Plan’da,Birinci Plan’a ilave olarak elektrik
santralları, denizcilik gibi ek faaliyet alanlarına Elektriksel tarih 1962 yılında ilk sondajın yapılması
da planda yer verildi fakat 2.Dünya Savaşı’nın ile başlamakta.
başlamasıyla birlikte plan uygulanabilir olmaktan
uzaklaştı.

www.time-medya.com 59